έκδοση

Η δημοσίευση ενός γραπτού κειμένου· η εκτύπωση και η διάδοση οποιουδήποτε κειμένου από εκδοτικό οργανισμό· οι διάφορες εκτυπώσεις ενός βιβλίου ή μιας εφημερίδας· το σύνολο των αντιτύπων του ίδιου έργου σε μία μόνο εκτύπωση. Επειδή στον όρο έ. εμπεριέχεται η έννοια της τυπογραφίας, όταν γίνεται λόγος για μία έ., η οποία ανάγεται σε χρόνο προγενέστερο από την εφεύρεση της τυπογραφίας, χρησιμοποιείται η λέξη αντίγραφο. αρχέτυπη έ. Είναι η πρώτη έ. ενός έργου κλασικού συγγραφέα και ο όρος έ. χρησιμοποιείται εσφαλμένα ορισμένες φορές για να δηλώσει οποιαδήποτε πρώτη έ., παλαιότερη ή σύγχρονη. Οι πιο περιζήτητες είναι οι ε. του 15ου αι., επειδή –βασισμένες πολύ συχνά σε χειρόγραφα που πλέον έχουν χαθεί–, έχουν αποκτήσει αξία ανάλογη με αυτή των κωδίκων. Αν το χειρόγραφο κείμενο αναπαράγεται ολόκληρο χωρίς καμία τροποποίηση –με εξαίρεση φυσικά τη χαρακτηριστική γραφή της εποχής στην οποία ανήκει ο κώδικας, τις συντμήσεις που θα χρησιμοποιούνταν ή την έλλειψη των σημείων στίξης η οποία θα έκανε ακατανόητο το κείμενο– η έ. ονομάζεται διπλωματική. Σε πολλές περιπτώσεις τον σκοπό της διπλωματικής έ. βοηθά η δημοσίευση φωτογραφικής αναπαραγωγής του ίδιου του εγγράφου. κριτική έ. Σκοπός της κριτικής έ. είναι να αποκαταστήσει, έστω και με υποθετικό τρόπο, το αρχικό κείμενο ενός έργου (αρκετά συχνά πρόκειται για αρχαίο κείμενο που μας έχει παραδοθεί από τα χειρόγραφα), το οποίο παρουσιάζεται ακρωτηριασμένο ή αλλοιωμένο από τις παρανοήσεις των κατά καιρούς αντιγραφέων ή τις προσθήκες που έχουν γίνει. Από τα επιστημονικά εφόδια και το ταλέντο του μελετητή, που οφείλει να καταβάλει υπομονετική ερευνητική εργασία αντιπαραβολής, επαλήθευσης και αποκατάστασης του κειμένου, εξαρτάται η αξία της κριτικής έ. πρώτη έ. Υποδηλώνει την πρώτη δημοσίευση ενός σύγχρονου κειμένου, που έγινε με τη συγκατάθεση του συγγραφέα. Πρόκειται επομένως για μια έ. που περιλαμβάνει το πλήρες κείμενο και είναι πιστή στην αρχική διατύπωση. Επειδή κάθε προσθήκη ή τροποποίηση που επιφέρει ο συγγραφέας στο έργο προσδίδει στην έ. έναν χαρακτήρα καινοτομίας, είναι δυνατόν να υπάρχουν διάφορες πρώτες ε. του ίδιου έργου. Η πρώτη έ. παρουσιάζει αξιόλογο βιβλιογραφικό ενδιαφέρον και διακρίνεται σαφώς από τη νέα έ., έκφραση που συνήθως χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει μια απλή ανατύπωση στην οποία δεν υπάρχουν ουσιώδεις τροποποιήσεις. εκδοτική σύμβαση. Σύμβαση μεταξύ ενός πνευματικού δημιουργού και ενός άλλου προσώπου (εκδότης), με την οποία ο τελευταίος αναλαμβάνει για λογαριασμό του τη δημοσίευση ή την αναπαραγωγή ενός έργου του πρώτου. Το αντικείμενο της σύμβασης αυτής δεν περιορίζεται σήμερα μόνο στα έργα του γραπτού λόγου και της μουσικής, αλλά περιλαμβάνει και κάθε άλλο καλλιτεχνικό δημιούργημα που μπορεί να γίνει αντικείμενο αναπαραγωγής και διάδοσης και ως τέτοιο προστατεύεται από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας. Με την εκδοτική σύμβαση ο εκδότης αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτυπώσει ή να αναπαραγάγει πιστά με δικές του δαπάνες και να πουλήσει στη συνέχεια για λογαριασμό του ορισμένο αριθμό αντιτύπων σε μία ή και περισσότερες ε., αν τούτο προβλέπεται από τη σύμβαση, αναγράφοντας το όνομα ή το ψευδώνυμο –ή και ανώνυμα έπειτα από συμφωνία– καθώς και τα υπόλοιπα στοιχεία (τίτλους κλπ.) του δημιουργού (συγγραφέα, καλλιτέχνη). Ο δημιουργός βαρύνεται με ορισμένες υποχρεώσεις σχετικά με την επιμέλεια των διορθώσεων των δοκιμίων και λαμβάνει ως αντάλλαγμα ορισμένο ποσοστό πάνω στον αριθμό πωλήσεων ή ένα ποσό που καθορίζεται εφάπαξ. Η έ. και η διάδοση του έργου πρέπει να έχει συντελεστεί μέσα σε ορισμένο χρόνο, που συνήθως δεν υπερβαίνει τη διετία από την ημέρα της παράδοσης ολόκληρου του έργου για αναπαραγωγή. Στην εκδοτική σύμβαση δεν περιλαμβάνονται –εκτός αν γίνει αντίθετη ρητή συμφωνία– τα δικαιώματα διασκευής ή μετατροπής του έργου με σκοπό την τηλεοπτική, ραδιοφωνική ή κινηματογραφική του εκμετάλλευση. Την προστασία των δικαιωμάτων γενικά του πνευματικού δημιουργού, ρυθμίζει στη χώρα μας πλέον ο νόμος 2121 του 1993, που αντικατέστησε τον προϋπάρχοντα 2387 του 1920. Σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η ΕΕ εξέδωσε τον Ιούλιο του 1995 το Πράσινο Βιβλίο, ενώ υπάρχουν και επιμέρους συμφωνίες και οδηγίες. (Νομ.) Η προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία παράδοσης ενός προσώπου από τις αρχές ενός κράτους, στο έδαφος του οποίου βρίσκεται, στις αρχές ενός άλλου κράτους, είτε για να δικαστεί από αυτό για μια εγκληματική πράξη είτε για να εκτίσει την ποινή που του έχει επιβληθεί εκεί. Αν και ο θεσμός της έ. είναι πανάρχαιος –ένα πρώτο παράδειγμα συναντάται στη συνθήκη του 13ου αι. π.Χ. μεταξύ του Ραμσή Γ’ και του βασιλιά των Χετταίων–, η συστηματοποίησή του είναι κυρίως έργο των νεότερων χρόνων, στα πλαίσια της αμοιβαίας συνδρομής των κρατών για τη δίωξη του εγκλήματος. Έπειτα από τη συνθήκη μεταξύ της Γαλλίας και του δουκάτου της Βυρτεμβέργης, το 1759, διατάξεις περί έ. περιλήφθηκαν στην περίφημη συνθήκη Τζέι μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και ΗΠΑ. Από τότε επακολούθησαν πολυάριθμες διμερείς συνθήκες έ. μεταξύ διαφόρων κρατών. Η Ελλάδα υπέγραψε τέτοιες συνθήκες με την Τουρκία, το Βέλγιο, την Ιταλία, την Αυστρία, τις Κάτω Χώρες, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ελβετία, την πρώην Τσεχοσλοβακία, την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τις ΗΠΑ, το Λουξεμβούργο. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, σημαντική υπήρξε η προσπάθεια ενοποίησης του δικαίου της έ., στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ενότητας, καρπός της οποίας ήταν η ευρωπαϊκή σύμβαση έ. που υπεγράφη στο Παρίσι στις 13 Δεκεμβρίου 1957 και κυρώθηκε με τον ελληνικό νόμο 4165/1961. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει δημιουργηθεί έως σήμερα ούτε εθιμικό ούτε συμβατικό διεθνές δίκαιο της έ. σε παγκόσμια κλίμακα· το θέμα αυτό ρυθμίζεται είτε από διμερείς συμβάσεις μεταξύ κρατών είτε από το εσωτερικό δίκαιο κάθε χώρας. Σε ένα μόνο σημείο φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί γενικότερη συμφωνία, που έχει ήδη αποκτήσει τον χαρακτήρα διεθνούς εθίμου: στην απαγόρευση της έ. εκείνων που διώκονται για πολιτικά εγκλήματα. Η απαγόρευση αυτή διατυπώνεται συχνά σε διμερείς συμβάσεις, σε εσωτερικούς νόμους ή σε συνταγματικές διατάξεις, σε συνδυασμό με την προστασία του πολιτικού ασύλου. Η δυσκολία στην ενοποίηση προέρχεται κυρίως από το γεγονός ότι τα διάφορα κράτη εφαρμόζουν διαφορετικές αρχές όσον αφορά τον καθορισμό της ποινικής αρμοδιότητας με βάση είτε την εδαφική ισχύ του ποινικού νόμου (τιμωρία στον τόπο τέλεσης του εγκλήματος, όπως στις αγγλοσαξονικές χώρες) είτε την προσωπική ισχύ (τιμωρία, υπό περιορισμούς, των εντοπίων και για εγκλήματα που εκτέλεσαν στο εξωτερικό, όπως σε πολλές άλλες χώρες). Ο ελληνικός ΚΠΔ, αναγνωρίζει ότι κατ’ αρχήν η εν λόγω ύλη διέπεται από τις τυχόν διεθνείς συμβάσεις που υπάρχουν, αλλά διατυπώνει συστηματικές αρχές και διαδικασίες έ., στην περίπτωση ανυπαρξίας συμβατικών ορισμών ή για συμπλήρωση των διεθνών συμβάσεων. Μία από τις αρχές αυτές αναφέρει ότι η έ. επιτρέπεται μόνο όταν πρόκειται για αλλοδαπούς, απαγορεύεται όμως στην περίπτωση που ο αλλοδαπός ήταν ακόμη ημεδαπός κατά τον χρόνο που έγινε το έγκλημα. Επίσης, έχει νομολογηθεί ότι δεν εκδίδεται σε ξένο κράτος Έλληνας υπήκοος ακόμα και αν έχει την υπηκοότητα του ξένου κράτους. Αλλά και ως προς τους αλλοδαπούς απαιτείται ορισμένος βαθμός σοβαρότητας του αξιόποινου αδικήματος, ενώ αποκλείονται ορισμένες κατηγορίες αδικημάτων (πολιτικά, στρατιωτικά, φορολογικά κ.ά.). Η έ. γίνεται σύμφωνα με την αρχή της ειδικότητας (μόνο για ορισμένη εγκληματική πράξη), μπορεί μάλιστα να είναι και προσωρινή (για να γίνουν ορισμένες ανακριτικές πράξεις), οπότε το πρόσωπο που έχει εκδοθεί επιστρέφει στη χώρα που τον έχει παραδώσει. Η διαδικασία αρχίζει με αίτηση του ενδιαφερόμενου κράτους και περιλαμβάνει μια καθαρά δικαστική φάση (αρμοδιότητα πενταμελούς συμβουλίου εφετών, με ένδικο μέσο έφεσης στο β’ τμήμα Αρείου Πάγου) και μια διοικητική. Πραγματικά, αν το συμβούλιο εφετών αποφανθεί ότι δεν συντρέχει λόγος έ., τότε εκείνος που καταζητείται απολύεται. Στην αντίθετη περίπτωση αμετάκλητης καταφατικής απόφασης της δικαστικής Αρχής, ο υπουργός της Δικαιοσύνης έχει ακόμη την ευχέρεια είτε να αρνηθεί την έ. είτε να εκδώσει σχετικό διάταγμα έ. Η πρόβλεψη των δύο φάσεων έχει σκοπό την εξασφάλιση των δικαστικών εγγυήσεων στο στάδιο εξακρίβωσης της ύπαρξης των νομικών προϋποθέσεων που απαιτούνται για την έ. και παράλληλα τη στάθμιση κριτηρίων σκοπιμότητας για την πραγματοποίηση ή μη της έ. Γι’ αυτό και υποστηρίζεται ότι η δικαστική φάση είναι περιττή, όταν υπάρχει συναίνεση του εκζητούμενου. Όπου όμως απαγορεύεται η έ. (π.χ. πολιτικά αδικήματα) ισχύει η απαγόρευση και του συναινούντα. Διαφορετική είναι η περίπτωση της αίτησης έ. στις ελληνικές αρχές από τις αρχές ενός ξένου κράτους. Η αίτηση αυτή γίνεται από τον τοπικά αρμόδιο εισαγγελέα εφετών και διαβιβάζεται στο ξένο κράτος, το οποίο αποφασίζει σύμφωνα με το εσωτερικό του δίκαιο ή τους διεθνείς συμβατικούς κανόνες. Η «Βίβλος» του Γάλλου Νικολά Ζανσόν, που εργάστηκε στη Βενετία. Η πρώτη χαρτογραφική έκδοση των κυριότερων πόλεων του κόσμου (1572-1618). Το κείμενο συνοδεύτεται από ξυλογραφίες. Οι μεγάλοι τυπογράφοι του 15ου αι. ήταν συχνά και διάσημοι ουμανιστές που συνδύαζαν στις εκδόσεις τους την καλαισθησία με τη φιλολογική επιμέλεια. Έκδοση του Άλδου Μανούτιου, έργου του Δάντη. Στη Γερμανία, μετά την Παλινόρθωση, εμφανίστηκαν μεγάλες εκδοτικές επιχειρήσεις με μορφωτικούς σκοπούς. Από τις σημαντικότερες εκδόσεις τους ήταν τα «Ιστορικά Μνημεία της Γερμανίας». Διαδηλώσεις στο Βελιγράδι για την έκδοση του πρώην προέδρου της Γιουγκοσλαβίας Σλόμποταν Μιλόσεβιτς στο έκτακτο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

η (AM ἔκδοσις)

1. ορισμένη γραφή βιβλίου, πρώτη έκδοση παλιότερου κειμένου που στηρίζεται σε παρατηρήσεις αρχαίων κριτικών

2. διατύπωση και παράδοση επίσημου εγγράφου («έκδοση διατάγματος, εντάλματος»)

νεοελλ.

1. (νομ.) σύλληψη αλλοδαπού καταδίκου ή υποδίκου και παράδοσή του στις αρχές τής χώρας όπου διώκεται

2. εκτύπωση συγγραφής από χειρόγραφο ή παλιότερο έντυπο σε πολλά αντίτυπα για διάδοση στο κοινό

3. το σύνολο τών αντιτύπων συγγράμματος που εκτυπώνονται κάθε φορά («η τελευταία έκδοση είναι αναθεωρημένη»)

4. ο τρόπος, η ποιότητα ενός έργου («πολυτελής έκδοση»)

5. εκτύπωση πανομοιότυπων αντιτύπων που διαφέρουν μόνο στον αριθμό και αντιπροσωπεύουν χρηματική αξία ή ποσοστό κρατικού ή τραπεζικού δανείου ή ποσοστό συμμετοχής σε κεφάλαιο ανώνυμης εταιρείας («έκδοση χαρτονομίσματος, μετοχών, ομολογιών»)

6. χορήγηση έγκυρου εγγράφου ή εντύπου («έκδοση εισιτηρίων»)

7. εκδοχή, γνώμη, φήμη

8. (για εφημερίδα) «δεύτερη ή τρίτη έκδοση» — ανατύπωση τού φύλλου τής ίδιας μέρας με προσθαφαιρέσεις τής ύλης για να περιληφθεί ενδιαφέρουσα είδηση ή ανακοίνωση

9. «έκδοση βιβλίου, περιοδικού ή εφημερίδας» — η ανάληψη τών δαπανών τής εκτυπώσεως και η οικονομική διαχείριση διαφημίσεως και πωλήσεως

μσν.

1. παράγγελμα, εντολή

2. δήλωση, ανακοίνωση

3. δωρητήριο

4. ερμηνεία

αρχ.

1. παράδοση, παραχώρηση κάποιου σε άλλον έξω από το σπίτι, την πόλη, την επικράτεια

2. η παράδοση τής νύφης στον γαμπρό από τους γονείς της

3. μίσθωση, εργοληψία

4. ναυτοδάνειο

5. (για πηγή) έξοδος, εμφάνιση

6. (για έμβρυο) τοκετός

7. ιατρ. κινήσεις τών εντέρων.